Om optimaal te functioneren kan je maar het beste fit en gezond zijn. Maar wat moet je als mens allemaal doen om gezond en fit te blijven? Ik maak graag de vergelijking tussen mens als levend wezen en organisaties. Voor organisaties geldt immers precies hetzelfde. Je zorgt voor een actieve leefstijl, je blijft jezelf ontwikkelen en je hebt een open blik voor jouw omgeving. Als je (te lang) stilstaat gaat je conditie achteruit en verlies je aan relevantie.

Levensverwachting daalt

De levensverwachting van organisaties neemt de laatste decennia sterk af. Veel grote en succesvolle ondernemingen bestaan over 15 jaar simpelweg niet meer. Voor MKB-bedrijven is de gemiddelde levensverwachting zelfs nog 5 jaar korter! ING becijferde dat ongeveer 60% van MKB-ondernemers zich tot de kopgroep (6%) en de middenmoot (54%) behoren. De pijn zit ‘m in de 40% die tot de achterhoede behoren.

Een gezonde levensstijl

Ook hier zijn er vele ‘tel sell’ achtige deskundigen die hun eenzijdige product aanprijzen als de enige oplossing om eenvoudig, moeiteloos en snel jouw conditie op peil te brengen. Alleen de echt desperate mensen klampen zich hieraan vast. De meer fitte onder ons weten dat je een goede levensstijl nodig hebt om conditie te verkrijgen en te behouden. En dat vraagt best een behoorlijke inspanning en discipline. Probeer deze vraag maar eens voor jezelf te beantwoorden: wat doe jij als mens om fit en relevant te blijven? Voldoende beweging, gebalanceerde voeding, persoonlijke ontwikkeling, sociale contacten, work life balans…

Hoe blijf je als organisatie fit?

Fitte organisaties hebben een duidelijke visie, ambitie, ideeën en zijn actief. Net zoals het voor ons persoonlijk geldt, kan je als organisatie alleen fit zijn en blijven als de hele organisatie meegenomen wordt. Ieder 'orgaan' moet meedoen. Je kan als management (hoofd) nog zo graag willen, maar uiteindelijk moet de héle organisatie meewerken wil de gewenste verandering gerealiseerd worden. Lukt dat niet? Dan verdwijnt de motivatie al snel en val je terug naar het oude vertrouwde niet effectieve gedrag. Om het verschil te maken moet je dus op meerdere vlakken tegelijk aan de slag. En je kan dan maar het beste meteen beginnen.

"Verandering mislukt bijna nooit omdat het te vroeg is. Het mislukt bijna altijd omdat het te laat is."
- Seth Godin

Is de ambitie helder genoeg?

Wil je een echte trendbreuk realiseren, dan is een eerste, belangrijke vraag of je doel helder genoeg is. Een veel voorkomende valkuil is dat middel en doel door elkaar gehaald worden. Het gaat niet om het hardlopen, maar om een betere conditie. Hoe vaak hoor je wel niet: 'we moeten automatiseren!' of 'we moeten de verantwoordelijkheid lager in de organisatie leggen!'. Maar waarom wil je dat dan? Wat wil je bereiken? En wat is er nu echt anders als je een jaar verder bent?
Het middel motiveert niet, de ambitie wel. Het is dus van belang dat alle betrokkenen weten waarom er iets verandert, zodat er draagvlak ontstaat om het middel te gebruiken om bij dat doel te komen.

Werken aan mentale ontwikkeling

Laten we de analogie nog maar even doortrekken. We zien dat de technologie zich exponentieel ontwikkelt. Organisaties doen dat op zijn best progressief. Het is lang niet eenvoudig om bij te blijven en niet achterop te raken. Maar het biedt zeker ook kansen. Kennis is daarbij een van de belangrijkste factoren. Je kan kennis verwerven door de juiste mensen aan te nemen, een lerende organisatie te realiseren en/of door slimme samenwerkingen aan te gaan.

Creativiteit en innovatie

De snelle veranderingen in de wereld om ons heen maakt het noodzakelijk dat organisaties zich in korte tijd kunnen aanpassen aan nieuwe omstandigheden. De huidige corona crisis maakt dat nog eens pijnlijk duidelijk. Als organisatie dien je in beweging te blijven. Stilstaand water gaat stinken. Dus als organisatie ben je liever een klaterend beekje of misschien zelfs wel een sprankelende, bruisende rivier. Creativiteit helpt ons na te denken over hoe we bestaande praktijken kunnen verbeteren. Hoe we met behulp van verbeeldingskracht van de gebaande paden kunnen afwijken en iets nieuws en innovatiefs kunnen bedenken. Maar met een creatieve geest alleen ben je er nog niet. Je zal moeten innoveren en ondernemen om die creatieve ideeën tot leven te brengen. Creativiteit en innovatie vragen om gezaaid, verzorgd en geoogst te worden.

Het is niet nodig om te veranderen. Overleven is niet verplicht."
- W. Edwards Deming

Veranderen en afleren oude gewoontes

Veranderen blijkt vooral een kwestie van het afleren van oude gewoontes. En dat kan verrekte lastig zijn. Vooral omdat we van nature gewent zijn ons op de ‘bottle-necks’ te focussen. Maar het is voor je werknemers niet echt motiverend. Als je blijvend wilt verbeteren zijn er volop effectievere mogelijkheden. Neem bijvoorbeeld eens de positieve benadering (apriciative inquiry). Kijk wat er allemaal al goed gaat in jouw organisatie. En focus erop om deze positieve aspecten verder als een olievlek te laten verspreiden. Of loop samen met de operationele mensen eens kritisch door de processen heen. Waar zit ballast en kan je deze processen meer ‘lean’ maken. Zitten er nog ergens controle-, autorisatie- en overdrachts-momenten die eigenlijk overbodig zijn? Waar kan je de verantwoordelijkheid nog lager in de organisatie leggen? En waar kan je doelgerichter (in lijn van de missie en visie) werken?

Hoe verbeter je jouw conditie?

De uitdagingen die we ervaren hebben veelal dezelfde oorsprong. Het loont dus om voor oplossingen vooral ook eens buiten de eigen branche te kijken. Veel grote (obese) organisatie houden hun deuren krampachtig gesloten voor invloeden van buitenaf. Wil je bij een gemeente werken heb je op zijn minst 5 jaar ervaring bij een gemeente nodig. En dat terwijl bijvoorbeeld in de sport het al heel gebruikelijk is om eens over de eigen grenzen heen te kijken. Het dames hockeyteam leerde bijvoorbeeld van Ankje Grunsven (paardensport) het belang om de spieren na een wedstrijd in een ijsbad te koelen. Deze koeling bleek het herstel van de spieren te bevorderen en de spierpijn na de wedstrijden te verminderen.

Financiële armslag vergroten

In de huidige wereld zijn langjarige economische cycli vervangen door kortdurende periodes van ups en downs. Gelukkig maken deze kortere levenscycli de schaalgrootte minder doorslaggevend. Hierdoor kunnen ook kleine organisaties exponentieel groeien. Voor meer gevestigde organisaties is flexibilisering een belangrijk middel. Door vaste activa te huren of te leasen in plaats van kopen, vergroten je de financiële armslag. En in welke mate speelt jouw organisatie al optimaal in op de behoefte aan flexibilisering vanuit de werknemerskant? Flexibilisering maakt organiseren en managen minder eenvoudig, maar biedt wel de mogelijkheid om sneller af- en op te schalen.

Christiaan Knopper adviseert, ondersteunt en traint organisaties en mensen om wendbaarder en succesvoller te worden. Hij is generalist en pragmaticus met ervaring in uiteenlopende branches. Een leven lang leren is hem op het lijf geschreven. Deze combinatie van theorie en praktijk zet hij al ruim 15 jaar succesvol in voor zijn bedrijven CK-Motion en de Fles van Klein. Daarnaast is hij als auteur en docent/trainer verbonden aan toonaangevende opleidingsinstituten.