Dat het belang is om als organisatie te innoveren wordt door niemand betwist. Het implementeren van innovatie blijkt in de praktijk echter knap lastig. Succesvolle innovatie vraagt creativiteit, innovatiekracht en ondernemerschap. Opmerkelijk genoeg gaat het al bij de eerste stap fout: zijn we eigenlijk wel creatief genoeg?
Gebrek aan creativiteit
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat we tussen onze 5de en 15de levensjaar enorm veel creativiteit verliezen. “We hebben moeten concluderen dat niet creatief gedrag aangeleerd is” zo is te lezen in het boek Breakpoint and Beyond: Mastering the Future Today (Land & Jarman, 1998). Een belangrijke stap om creativiteit weer te ontwikkelen is dus vooral een kwestie van “afleren”. Hierbij helpt het enorm om enkele diepgewortelde mythes over creativiteit te ontkrachten.
De mythe van de lamp
Je kent dit plaatje vast wel; dat plotseling opkomende briljante idee. De plotseling flits van inzicht, het moment van openbaring. Eureka! En omdat we dergelijk briljante ideeën vooral onder de douche, tijdens het autorijden of tijdens andere momenten van ontspanning krijgen moet dat wel iets met je onderbewustzijn te maken hebben. Toch? Gelukkig zijn beide aannames niets meer dan hardnekkige fabels. Anders zou onmogelijk zijn om creativiteit en innovatie te managen. Maar waar komen ze deze fabels dan vandaan? Natuurlijk hebben beide, al zijn ze pertinent onjuist, wel ergens een oorsprong.
Kennis, inzicht en hardwerken
In het boek “The Myths of Innovation” (Berkun, 2010) staat een mooi voorbeeld beschreven van een van de uitvinders van de laser. Deze Gordon Gould zei: 'Midden op een zaterdagavond… kwam het hele plaatje plotseling in mijn hoofd. Ik zag hoe we een laser moesten bouwen ... maar die flits van inzicht waarmee ik alle kennis en inzichten uit de natuurkunde en optica kon plaatsen vereiste wel 20 jaar hard werken’. Geen enkel idee is volledig nieuw. Briljante ideeën bouwen voort op vele eerdere al bestaande ideeën. En het verzamelen van eerdere en al bestaande ideeën kost toewijding, inzicht, tijd en hard werken.
Het gistingsproces
En hoe zit het dan met de herkenbare veronderstelling dat ideeën een mysterieus product zijn van ons onderbewustzijn; dat creatieve ideeën vaak ontstaan als we niet actief nadenken over de oplossing van het probleem waar we aan werken? Wetenschappers (waaronder Keith Sawyer) noemen dit proces incubatie. Je kan dit het beste vergelijken met het maken van bier of wijn. Nadat je alle ingrediënten hebt toegevoegd en nauwgezet het bereidingsproces hebt gevolgd moet je onsmakelijke mengsel laten gisten en rijpen. En dan (plotseling) krijg je dat heerlijke eindproduct.
Nieuwsgierig?
‘Je ziet het pas als je het door hebt’ zei Johan Cruijff ooit. En zo is het met ideeën: als je het hebt is meestal vrij helder waar het vandaan komt. Maar het is natuurlijk een absurd idee om te denken dat een (innovatie) manager met een helder doel en goed onderbouwde kpi’s van zijn team snel en efficiënt een flits van inzicht mag verwachten. Met het besef, dat het krijgen van een briljant idee eigenlijk het makkelijkste deel is, wordt het allemaal een stuk makkelijker en minder frustrerend. Om zover te komen gaat er echter wel een heel proces aan vooraf!